Bartolin vəziləri təxminən 0.5 sm ölçüdə, vaginanın girişinin sol və sağ tərəflərində yerləşir. Onların selikli ifrazatları cinsi əlaqəyə hazırlıq zamanı ifraz olunur və kanal vasitəsilə vaginanın girişinə çatdırılır, beləliklə cinsi aktivlik zamanı vagina yağlanır. Buna görə də Bartolin vəziləri cinsi aktivlik və həyəcanın ən çox olduğu yaşlarda ən aktivdir.
Bartolin kistləri əsasən Bartolin vəziləri tərəfindən vaginaya istehsal olunan ifrazatların axınının maneəsi və ya bu yağlayıcı mayenin axıcılığının azalması nəticəsində yaranır. Buna görə də maye axıcılığını azaldan sistemli xəstəliklər Bartolin vəzisindən vaginaya maye axınında çətinliklərə səbəb ola bilər. Vəzi daxilində maye yığılması zamanla artaraq vəzini kistə (Bartolin kisti) çevirə bilər.
Digər tərəfdən, vaginaya açılan açılışın tıxanması, bu ifrazatın vəzi daxilində yığılmasına və Bartolin kisti yaranmasına səbəb ola bilər. Vaginaya açılan açılışın tıxanması infeksiyalar, travma və ya digər şəraitlər nəticəsində baş verə bilər.
Hansı səbəbdən olursa olsun, Bartolin vəzisi tərəfindən istehsal olunan ifrazat vaginanın girişinə boşalda bilməyib vəzi daxilində yığıldıqda, Bartolin kisti adlanan bir kist əmələ gələcəkdir.
Bartolin kisti olan xəstələr vaginanın girişinin sağ və ya sol tərəfində, arxa tərəfə doğru şişmə hiss edirlər. Bu şişmə cinsi aktivlik və ya həyəcan ilə bir qədər artabilər, lakin cinsi aktivlik və ya həyəcan olmadıqda ölçüsü sabit qala bilər. Xəstələr tez-tez şişmənin yumşaq və ağrılı olduğunu, cinsi aktivlik zamanı daha şiddətli ağrıya səbəb olduğunu bildirirlər. Bartolin kisti böyük olarsa, cinsi aktivlik mümkün olmaya bilər.
Bartolin kisti diaqnozu ilə ginekoloqa müraciət edən xəstə doğuş yaşındakı və ya cinsi aktiv olacaq. Yuxarıda təsvir edildiyi kimi, simptomlar yaxınlarda başlayıb və xəstə vaginanın girişinin sol və ya sağ tərəfində və arxa bölgəsində şişmə şikayəti edəcək. Şişmə cinsi aktivlik zamanı ağrıya səbəb olacaq və ya daha böyük və infeksiyalı olarsa, normal gündəlik həyatda da ağrıya səbəb olacaq.
Ginekoloji müayinədə xəstə ginekoloji masaya yerləşdirildikdə, Bartolin kistlərini vaginanın girişinin sol və ya sağ arxa tərəfində yerləşən görünən və hiss olunan şişmələr kimi aşkar edirik. Bundan əlavə, müayinə zamanı kistlərə təzyiq tətbiq olunarsa, xəstə ağrı hiss edəcək. Kist qabaqcıl ölçüyə çatdıqda, adətən vaginanın səthinin incələşməsinə və bəzi hallarda hətta kist divarının və kistin partlamasına səbəb olur.
Ginekoloji müayinə ümumiyyətlə Bartolin kistini diaqnoz etmək üçün kifayətdir. Lakin, bölgədə başqa yerdə tapılan Skene kanalı kistləri kimi strukturlarla diferensial diaqnoz aparılmalıdır. Bartolin kisti asanlıqla diaqnoz edilə bilmirsə, əlavə qiymətləndirmə tələb oluna bilər.
Bartolin kistlərinin müalicəsi üçün konservativ və ya radikal müalicə seçimləri var. Konservativ müalicələr Bartolin vəzisinin çıxarılmasını əhatə etmir. Əvəzinə, Bartolin vəzisini bədəndən kənarda açmaq və ya ifrazatlarını normal şəkildə boşaldığı vaginanın açılışına yenidən birləşdirməkdən ibarət marsupializasiya tətbiq olunur.
Bartolin vəzi kistləri konservativ cərrahiyyə sonrası təkrarlanma ehtimalı daha yüksəkdir. Buna görə də, təkrarlanma hallarında Bartolin vəzilərinin çıxarılması daha münasibdir. Klinik təcrübəmizdə təkrarlanan Bartolin kistləri olan hallarda Bartolin vəzilərinin çıxarılmasını üstün tuturuq.
